Obchodzone 11 marca w gminach wiejskich święto – Dzień Sołtysa ma na celu okazanie wdzięczności i szacunku dla sołtysów za ich pracę oraz zwrócenie uwagi społeczeństwa na rolę sołtysa na wsi – pisze Wikipedia.

      A w Wąchocku wystawiono nawet pomnik najpopularniejszego sołtysa w Polsce z dedykacją „W hołdzie polskim sołtysom”.

       Sołtysi pojawili się już w czasach średniowiecznych (kilka wieków temu) – wyznaczani byli przez właściciela feudalnych majątków, a ich głównym obowiązkiem było zbieranie czynszu (dziś podatków), przewodniczenie ławie wiejskiej (dziś radzie sołeckiej i zebraniu wiejskiemu), byli wiejskimi sędziami (dziś nikogo nie osądzają). 

       W obecnych czasach rola sołtysa jest bardzo odpowiedzialna, a zadania i kompetencje sołectwa są rozległe. Sołtys stoi na czele sołectwa, wspiera go wybierana przez mieszkańców rada sołecka.

       A oto lista 11 zadań publicznych w zakresie zbiorowych potrzeb mieszkańców sołectwa oraz wspierania organów gminy, wpisanych w statucie sołectwa:

1. udział w rozpatrywaniu spraw socjalno – bytowych, opieki zdrowotnej, kultury, sportu, wypoczynku i innych związanych z miejscem zamieszkania,
2. kształtowanie zasad współżycia społecznego, w tym wzajemnego szacunku, kultywowania gospodarności, dyscypliny społecznej, poszanowania mienia,
3. działania oświatowo – wychowawcze na rzecz umacniania kultury życia rodzinnego oraz wychowania dzieci i młodzieży,
4. organizacja wspólnych prac na rzecz Sołectwa i poprawy jego estetyki,
5. organizowanie i udzielanie pomocy sąsiedzkiej,
6. działanie na rzecz umacniania bezpieczeństwa i porządku publicznego,
7. współdziałanie z właściwymi organami w celu poprawy warunków sanitarnych, stanu ochrony przeciwpożarowej oraz bezpieczeństwa przeciwpowodziowego i ochrony środowiska,
8. udział w opracowywaniu planów rozwoju oraz programów odnowy wsi,
9. inicjowanie łączenia, podziału lub zniesienia Sołectwa,
10. przystępowanie wspólnie z Gminą do realizacji samodzielnych przedsięwzięć z własnym wkładem organizacyjnym i finansowo – materiałowym,
11. sprawowanie kontroli społecznej nad działalnością jednostek organizacyjnych związanych z warunkami życia na terenie sołectwa.


       Z doświadczeń minionych lat wiemy, że bardzo ważna dla rozwoju sołectwa jest dobra współpraca z radnym (radnymi) z okręgu wyborczego, w którym położone jest sołectwo.

      Bardzo ważne jest dobre zarządzanie, wykorzystanie i dbałość o mienie komunalne gminy przekazane sołectwu w zwykły zarząd (np. świetlica, dom strażaka, plac zabaw, staw wiejski, park wiejski, klomb, zieleniec, las wiejski). 

      Bardzo ważne jest uczestnictwo sołectwa i jego mieszkańców we wspólnej realizacji inwestycji publicznych na terenie sołectwa, takich jak nasadzenie zieleni, budowa ulic wiejskich, budowa kanalizacji deszczowych i chodników.

       Bardzo ważne jest też aktywne wykorzystanie będącego w dyspozycji mieszkańców Funduszu Sołeckiego – najczęściej do remontu i utrzymania obiektów publicznych na wsi, do organizowania imprez wiejskich, do integrowania mieszkańców, do realizacji nowych przedsięwzięć wspieranych z budżetu gminy, do zachowania kultury i tradycji wiejskiej.

      Bardzo ważna jest współpraca z działającymi na terenie sołectwa organizacjami społecznymi, takimi jak koła gospodyń wiejskich, ochotnicza straż pożarna, ludowe zespoły sportowe, kluby i stowarzyszenia.

      W gminie Pakosław „rumieńców” nabrał Turniej Wsi organizowany w lipcu nad zalewem, a jego cenionym dorobkiem, poza integracją mieszkańców, są pięknie urządzone klomby i inne miejsca publiczne.

      Ważna jest współpraca sąsiedzka i solidarność mieszkańców. Szkoda, że te wartości zanikają, a dotąd były największą cechą społeczności wiejskiej.

       Często „bohaterem” wiejskiej solidarności, wiejskich cech jest humorystyczny dowcip o sołtysie:
      „Marianna zaszła w ciążę. Nie była cnotliwą dziewką, więc miała trudności we wskazaniu ojca dziecka. Na wszelki wypadek w pozwie o ustalenie ojcostwa wskazała wszystkich chłopów ze wsi, włącznie z sołtysem.
       Sąd, jak to bywa w takich przypadkach zlecił badania genetyczne. Wszyscy mężczyźni ze wsi stawili się w laboratorium przychodni, jako pierwszy wszedł sołtys.
      Pozostali nerwowo i z niepokojem oczekiwali swojej kolejki. Po chwili wychodzi rozpromieniony sołtys i radośnie już od drzwi woła:
• Chłopy, nie bójta się!
• Nie dojdą!
• Z palca biorą!