Sołectwo Niedźwiadki
Z życia naszego sołectwa...
Historia miejscowości
Niedźwiadki to miejscowość zaliczana do osad grupy językowej nazwanej gwarą chazacką (hazacką). Powstały w miejscu wykarczowanego wielkiego kompleksu leśnego zwanego Czarnym Lasem.
W początkowym okresie istnienia państwa polskiego mikroregion chazacki podlegał kasztelanii czestramskiej. W administracji kościelnej należał on najpierw do arcybiskupa gnieźnieńskiego, później od niego odpadł. W 1136 roku do arcybiskupa gnieźnieńskiego należały już tylko Słupia Kapitulna i Stwolno, a od 1446 roku mikroregion chazacki w całości należał do diecezji poznańskiej. Do roku 1855 prawie wszystkie wsie – poza Szkaradowem i Ostojami – należały do parafii czestramskiej.
Od 1856 roku samodzielna parafia powstała w Słupi Kapitulnej, a w 1905 roku powstała parafia w Zielonej Wsi wraz z Wydawami, Ugodą, Zawadami, Stwolnem i Sikorzynem.
W 1793 roku obszar chazacki odpadł od Polski, dostając się pod panowanie Prus. Niewola trwała 127 lat. Chazacy przez cały ten okres pragnęli powrotu do wolnej Polski. Dążenie to znalazło swój wyraz w czynnym poparciu przez tamtejszą ludność Powstania Wielkopolskiego. Krwawy przebieg miały tu bitwy 14 stycznia i 10 lutego 1919 roku, o czym świadczą pomniki na cmentarzu w Zielonej Wsi i Golejewku. W okresie okupacji hitlerowskiej ludność mikroregionu chazackiego zachowała godna postawę pomagając więźniom obozu żydowskiego w Kubeczkach a później obozu Polek pracujących przy regulacji Starej Orli.
Pierwsze wzmianki pisane o Niedźwiadkach pochodzą z 1674 i 1725 roku. W znajdujących się w Archiwum Archidiecezji w Poznaniu w rejestrach urodzeń i chrztów z dawnej parafii czestramskiej można znaleźć zapisy pod datami:
-1674, 24 Novembrisbaptizata Est filia de Sylwis alias od Niedźwiedzia BartholomaeiPiscatoris et Dorotheae
-1684, die 5 Octobris; Jacubus Niedźwiedź de dictoloco od Niedźwiedzia,
-1685, die 21 Septembris; Laboriosus Niedźwiedź de Villa Niedźwiedziów
Z zapisów tych wynika, że Jakub Niedźwiedź był eponimem, tzn. dał imię, nazwę dzisiejszej osadzie Niedźwiadki, a słowa łacińskie ,, de Sylvis alias od Niedżwiedzia” znaczą ,,z lasu albo od Niedźwiedzia”.
Obok Niedźwiadek, pomiędzy Drogami, Sworowem i Kubeczkami istniała w tamtych czasach wieś Rybaki, po roku 1718 Rybaki wchłonięte zostały silniejsze gospodarczo Niedźwiadki – podaje W. Sobisiak w ,,Dziejach Ziemi Rawickiej”.
Z innych zapisów i przekazów słownych wynika, że na terenie Niedźwiadek i Dębionki znajdowały się stawy rybne (rybackie). O ich istnieniu świadczą używanie nazwy pól - ,,za stawie”, ,,grobla”, ,,upustki” (spust wody). Są to tereny, być może po osadzie Rybaki, być może istniały tam tylko stawy i zabudowania chałupnika Rybaka.
Od początku założenia osady, Niedźwiadki należały do Stanisława Choińskiego, pana na Stwolnie. W roku 1789 znajdowały się w kompleksie majętności ostrobudzkiej, której właścicielem był H. Rogaliński (Ostrobudki, Niedźwiadki, Dębionka, Kubeczki , część Chojna, Ugoda , Łąkta, Folusz, Sarnówka, część Zawad).
Od czerwca 1846 roku Niedźwiadki wraz z 11 innymi miejscowościami parafii czestramskiej przeszły w ręce hrabiego Marcelego Czarneckiego, dziedzica dóbr golejewskich. Inne wzmianki pisane o Niedźwiadkach są bardzo skąpe.
Z zestawienia ludności z 1789 roku wynika, że Niedźwiadki liczyły wówczas 47 mieszkańców.
Bardzo tragiczny dla ludności parafii czestramskiej był rok 1737, czytamy w ,, Wiadomościach historycznych Bractwa Niepokalanego Poczęcia N.M.O. przy kościele ,,na Czestramie” czyli w Golejewku – pisze ks. Zdzisław Zakrzewski w ,,Wiadomościach”. Głód ten panował z powodu niepłodności ziemi, która nie wydała zwykłych plonów dla czasu zimnego i nader obfitej wilgotności i wody, która zalała zupełnie miasto Poznań i Wrocław, którym to miastom a także i całym wiejskim okolicom zadała wiele, wiele nieobliczalnych szkód. Woda ta pochodziła z nieustannych dreszczów, które padały od św. Jana Chrzciciela aż do św. Anny włącznie. Prawdziwie tyle wody od niepamiętnych czasów nie było, a zaraza szerzyła się z powodu rozmaitych chorób. Stąd na całej ziemi tysiące tysięcy ludzi wymarło, i w naszej okolicy kilka tysięcy, a w samej naszej parafii kilkaset – ani miejsca dla ich nie było na cmentarzu…
Z ludu zaś – ile pomarło , któż to policzyć jest w stanie, tym więcej, że wielu żebrząc chleba, głodem osłabieni, po drogach pomarli, pod pasyjami są pogrzebani , niektórzy też w brzuchach dzikich zwierząt co wiemy na pewno – napisał ks. Zdzisław Zakrzewski.
Bardzo interesujący dokument udostępnili państwo Krystyna i Antoni Sobotowie z Niedźwiadek. Jest to ,, Kontrakt Przedaży i Kupna” (akt notarialny) z okresu utworzenia ich obecnego gospodarstwa. Sporządzony został 24 sierpnia 1814 roku pomiędzy dziedzicem ,,dóbr ostrobudzkich” – Walentym Rogalińskim a chałupnikiem z Niedźwiadek – Tomaszem Rupą. Czytamy w nich, że za ,,dług wdzięczności” od dziedzica ,,Wielmożny Walenty Rogaliński przedaje, daruje, odstępni i na wieczne czasy rezygnuje z Folwarku Pańskiego Dębionka zwanego – sztuką roli wraz z łąką, które się od rowu głównego na moście poczynają, na północ aż do grobli rowem trzyłokciowym ( który Tomasz Rupa dla dokładniejszego znaku granicy co sześć lat winien go wyrzucić na nowo)ograniczone są i o na południu przytykają do ogrodów chałupnika Rybaka, przy którym budynki Tomasza Rupy na zachód leżą.
Ciekawie przedstawiało się obciążenie takiego gospodarstwa (zagrodnika) wobec dworu – była to jedna dniówka pierza w tygodniu, dwadzieścia złotych polskich czynszu każdego roku płatnych na Święty Marcin, dwa kapłony i jeden mendel jaj, trzy sztuki kądzieli (kądziel – to pęk włókna, konopnego lub wełnianego ). Ponadto na gospodarstwo nałożona była ,,opłata rządowa i furaż” stosownie do swojej posiadłości wraz z gminą Niedźwiadki ,,tudzież obowiązywały gromadzkie powinności wraz drugimi”.
Mieszkańcy Niedźwiadek i okolicznych wsi zawsze wykazywali rzetelną pracowitość i zbiorową współpracę w pokonywaniu trudności oraz klęsk żywiołowych, szczególnie powodzi.
Licząca niewielu mieszkańców miejscowość podjęła w latach 1994-1995 budowę drogi asfaltowej od Niedźwiadek do Dębionki. W 1995 roku dokonano wymiany sieci energetycznej i zabudowano oświetlenie uliczne, w 1996 roku Niedźwiadki zostały zwodociągowane.
Niedźwiadki w 1789 roku zamieszkiwało 47 mieszkańców, w 1975 roku 109 mieszkańców. W 1993 r. miejscowość liczyła 17 zagród zamieszkałych przez 84 osoby, w tym 40 kobiet i 44 mężczyzn.
W początkowym okresie istnienia państwa polskiego mikroregion chazacki podlegał kasztelanii czestramskiej. W administracji kościelnej należał on najpierw do arcybiskupa gnieźnieńskiego, później od niego odpadł. W 1136 roku do arcybiskupa gnieźnieńskiego należały już tylko Słupia Kapitulna i Stwolno, a od 1446 roku mikroregion chazacki w całości należał do diecezji poznańskiej. Do roku 1855 prawie wszystkie wsie – poza Szkaradowem i Ostojami – należały do parafii czestramskiej.
Od 1856 roku samodzielna parafia powstała w Słupi Kapitulnej, a w 1905 roku powstała parafia w Zielonej Wsi wraz z Wydawami, Ugodą, Zawadami, Stwolnem i Sikorzynem.
W 1793 roku obszar chazacki odpadł od Polski, dostając się pod panowanie Prus. Niewola trwała 127 lat. Chazacy przez cały ten okres pragnęli powrotu do wolnej Polski. Dążenie to znalazło swój wyraz w czynnym poparciu przez tamtejszą ludność Powstania Wielkopolskiego. Krwawy przebieg miały tu bitwy 14 stycznia i 10 lutego 1919 roku, o czym świadczą pomniki na cmentarzu w Zielonej Wsi i Golejewku. W okresie okupacji hitlerowskiej ludność mikroregionu chazackiego zachowała godna postawę pomagając więźniom obozu żydowskiego w Kubeczkach a później obozu Polek pracujących przy regulacji Starej Orli.
Pierwsze wzmianki pisane o Niedźwiadkach pochodzą z 1674 i 1725 roku. W znajdujących się w Archiwum Archidiecezji w Poznaniu w rejestrach urodzeń i chrztów z dawnej parafii czestramskiej można znaleźć zapisy pod datami:
-1674, 24 Novembrisbaptizata Est filia de Sylwis alias od Niedźwiedzia BartholomaeiPiscatoris et Dorotheae
-1684, die 5 Octobris; Jacubus Niedźwiedź de dictoloco od Niedźwiedzia,
-1685, die 21 Septembris; Laboriosus Niedźwiedź de Villa Niedźwiedziów
Z zapisów tych wynika, że Jakub Niedźwiedź był eponimem, tzn. dał imię, nazwę dzisiejszej osadzie Niedźwiadki, a słowa łacińskie ,, de Sylvis alias od Niedżwiedzia” znaczą ,,z lasu albo od Niedźwiedzia”.
Obok Niedźwiadek, pomiędzy Drogami, Sworowem i Kubeczkami istniała w tamtych czasach wieś Rybaki, po roku 1718 Rybaki wchłonięte zostały silniejsze gospodarczo Niedźwiadki – podaje W. Sobisiak w ,,Dziejach Ziemi Rawickiej”.
Z innych zapisów i przekazów słownych wynika, że na terenie Niedźwiadek i Dębionki znajdowały się stawy rybne (rybackie). O ich istnieniu świadczą używanie nazwy pól - ,,za stawie”, ,,grobla”, ,,upustki” (spust wody). Są to tereny, być może po osadzie Rybaki, być może istniały tam tylko stawy i zabudowania chałupnika Rybaka.
Od początku założenia osady, Niedźwiadki należały do Stanisława Choińskiego, pana na Stwolnie. W roku 1789 znajdowały się w kompleksie majętności ostrobudzkiej, której właścicielem był H. Rogaliński (Ostrobudki, Niedźwiadki, Dębionka, Kubeczki , część Chojna, Ugoda , Łąkta, Folusz, Sarnówka, część Zawad).
Od czerwca 1846 roku Niedźwiadki wraz z 11 innymi miejscowościami parafii czestramskiej przeszły w ręce hrabiego Marcelego Czarneckiego, dziedzica dóbr golejewskich. Inne wzmianki pisane o Niedźwiadkach są bardzo skąpe.
Z zestawienia ludności z 1789 roku wynika, że Niedźwiadki liczyły wówczas 47 mieszkańców.
Bardzo tragiczny dla ludności parafii czestramskiej był rok 1737, czytamy w ,, Wiadomościach historycznych Bractwa Niepokalanego Poczęcia N.M.O. przy kościele ,,na Czestramie” czyli w Golejewku – pisze ks. Zdzisław Zakrzewski w ,,Wiadomościach”. Głód ten panował z powodu niepłodności ziemi, która nie wydała zwykłych plonów dla czasu zimnego i nader obfitej wilgotności i wody, która zalała zupełnie miasto Poznań i Wrocław, którym to miastom a także i całym wiejskim okolicom zadała wiele, wiele nieobliczalnych szkód. Woda ta pochodziła z nieustannych dreszczów, które padały od św. Jana Chrzciciela aż do św. Anny włącznie. Prawdziwie tyle wody od niepamiętnych czasów nie było, a zaraza szerzyła się z powodu rozmaitych chorób. Stąd na całej ziemi tysiące tysięcy ludzi wymarło, i w naszej okolicy kilka tysięcy, a w samej naszej parafii kilkaset – ani miejsca dla ich nie było na cmentarzu…
Z ludu zaś – ile pomarło , któż to policzyć jest w stanie, tym więcej, że wielu żebrząc chleba, głodem osłabieni, po drogach pomarli, pod pasyjami są pogrzebani , niektórzy też w brzuchach dzikich zwierząt co wiemy na pewno – napisał ks. Zdzisław Zakrzewski.
Bardzo interesujący dokument udostępnili państwo Krystyna i Antoni Sobotowie z Niedźwiadek. Jest to ,, Kontrakt Przedaży i Kupna” (akt notarialny) z okresu utworzenia ich obecnego gospodarstwa. Sporządzony został 24 sierpnia 1814 roku pomiędzy dziedzicem ,,dóbr ostrobudzkich” – Walentym Rogalińskim a chałupnikiem z Niedźwiadek – Tomaszem Rupą. Czytamy w nich, że za ,,dług wdzięczności” od dziedzica ,,Wielmożny Walenty Rogaliński przedaje, daruje, odstępni i na wieczne czasy rezygnuje z Folwarku Pańskiego Dębionka zwanego – sztuką roli wraz z łąką, które się od rowu głównego na moście poczynają, na północ aż do grobli rowem trzyłokciowym ( który Tomasz Rupa dla dokładniejszego znaku granicy co sześć lat winien go wyrzucić na nowo)ograniczone są i o na południu przytykają do ogrodów chałupnika Rybaka, przy którym budynki Tomasza Rupy na zachód leżą.
Ciekawie przedstawiało się obciążenie takiego gospodarstwa (zagrodnika) wobec dworu – była to jedna dniówka pierza w tygodniu, dwadzieścia złotych polskich czynszu każdego roku płatnych na Święty Marcin, dwa kapłony i jeden mendel jaj, trzy sztuki kądzieli (kądziel – to pęk włókna, konopnego lub wełnianego ). Ponadto na gospodarstwo nałożona była ,,opłata rządowa i furaż” stosownie do swojej posiadłości wraz z gminą Niedźwiadki ,,tudzież obowiązywały gromadzkie powinności wraz drugimi”.
Mieszkańcy Niedźwiadek i okolicznych wsi zawsze wykazywali rzetelną pracowitość i zbiorową współpracę w pokonywaniu trudności oraz klęsk żywiołowych, szczególnie powodzi.
Licząca niewielu mieszkańców miejscowość podjęła w latach 1994-1995 budowę drogi asfaltowej od Niedźwiadek do Dębionki. W 1995 roku dokonano wymiany sieci energetycznej i zabudowano oświetlenie uliczne, w 1996 roku Niedźwiadki zostały zwodociągowane.
Niedźwiadki w 1789 roku zamieszkiwało 47 mieszkańców, w 1975 roku 109 mieszkańców. W 1993 r. miejscowość liczyła 17 zagród zamieszkałych przez 84 osoby, w tym 40 kobiet i 44 mężczyzn.
opr. Kazimierz Chudy
Sołtys:
Stanisław ZygmanowskiNiedźwiadki
63-900 Rawicz
Rada sołecka:
1. Wojciech Kędzia
2. Kamil Kempa
3. Joanna Mosiek
Liczba mieszkańców:
87 osób - stan na dzień 31.12.201486 osób - stan na dzień 31.12.2015
81 osób - stan na dzień 31.12.2016
74 osoby - stan na dzień 31.12.2017
76 osoby - stan na dzień 31.12.2018
84 osoby - stan na dzień 31.12.2019
90 osób - stan na dzień 31.12.2020
94 osoby - stan na dzień 31.12.2021 95 osób - stan na dzień 31.12.2022 93 osoby - stan na dzień 31.12.2023